“Bộ não của con người vốn có khả năng kể chuyện. Và kinh tế được xây dựng trên nền tảng của các quyết định của con người.” — Robert J. Shiller (nhà kinh tế học Mỹ, người đoạt giải Nobel Kinh tế)
1. Kể chuyện như động cơ thị trường
Vào tháng 12 năm 2017, một điều kỳ lạ đã xảy ra. Những người bạn chưa bao giờ quan tâm đến thị trường mã hóa bắt đầu hỏi cách mua Bitcoin. Không phải vì họ đã đọc white paper, họ thậm chí không hiểu blockchain là gì. Họ chỉ nghe một câu chuyện: một người mà họ biết đã kiếm được số tiền thay đổi cuộc đời.
Điều này là đủ.
Trong nền kinh tế học kể chuyện mà Robert J. Shiller, người đoạt giải Nobel về kinh tế, đã đề cập, mã hóa tiền tệ là đất màu mỡ nhất: câu chuyện lây lan có ảnh hưởng đến hành vi thị trường, không kém gì hoặc thậm chí vượt qua các yếu tố vĩ mô truyền thống như lãi suất hoặc GDP.
Nhà đầu tư nhỏ đã thay đổi quy tắc trò chơi. Trong lĩnh vực tài chính truyền thống, vốn thường được lưu chuyển qua các kênh có cấu trúc: nhà quản lý quỹ, nhà phân tích, báo cáo nhà đầu tư. Còn bây giờ, vốn lưu chuyển qua meme, bài viết lan truyền và các nhóm chất lượng trên Telegram. Câu chuyện đã trở thành nền tảng mới. Và trong lĩnh vực mã hóa, điều này thể hiện rõ ràng nhất.
Khi thị trường nóng lên, câu chuyện trở thành yếu tố quan trọng trong việc phân bổ vốn. Không phải là sách trắng, không phải là bảng cân đối kế toán, mà là niềm tin.
Điểm mấu chốt là: sự biến động của thị trường mã hóa không phải do công nghệ, sự tăng trưởng người dùng hoặc doanh thu quyết định (ít nhất là trong giai đoạn đầu). Nó phụ thuộc vào niềm tin, và niềm tin được xây dựng trên những câu chuyện hấp dẫn.
2. Kể chuyện hoạt động như thế nào: Virus có vốn
Robert Shiller cho rằng, việc lan truyền câu chuyện kinh tế giống như một loại virus. Những câu chuyện mạnh mẽ nhất không nhất thiết phải là sự thật - chỉ cần có tính lây lan. Chúng gợi lên cảm xúc, cảm giác về bản sắc và tâm lý FOMO. Và trong lĩnh vực mã hóa, việc lan truyền này là ngay lập tức, toàn cầu và được khuếch đại qua các thuật toán.
Một câu chuyện điển hình thường bắt đầu bằng một ý tưởng hạt giống: Bitcoin là vàng kỹ thuật số. Ethereum là máy tính toàn cầu. DeFi là hệ thống ngân hàng mới. Những ý tưởng này đơn giản, trực quan và có sức hấp dẫn về mặt cảm xúc. Khi một câu chuyện như vậy trở nên phổ biến, nó sẽ bắt đầu định hình lại các giá trị của con người.
Một vòng đời của một câu chuyện mã hóa mạnh mẽ thường theo các giai đoạn sau:
Một câu chuyện ra đời: Ai đó đã viết một bài blog, một người có ảnh hưởng chính đã gợi ý một xu hướng, hoặc một người sáng lập cuốn hút đã nêu ra một tầm nhìn.
Câu chuyện này được lan truyền qua các nền tảng xã hội, kênh YouTube và Discord.
Khi sức ảnh hưởng của câu chuyện tăng lên, nó sẽ thay đổi cách mọi người suy nghĩ. Ngay cả khi không có sự thay đổi nào trên chuỗi, các tài sản liên quan cũng cảm thấy có giá trị hơn.
Vốn đầu tư đổ vào, theo đuổi câu chuyện này.
Thường có người nói về hiệu ứng mạng trong bối cảnh kỹ thuật. Nhưng chính câu chuyện cũng có hiệu ứng mạng. Mọi người càng tin vào một câu chuyện, nó càng trở nên có thật: điều này đúng ở cấp độ xã hội, cấp độ kinh tế, và cuối cùng là ở cấp độ tài chính.
Có hai yếu tố quan trọng giúp một câu chuyện trở nên cuốn hút hơn:
Một gương mặt quen thuộc: một nhân vật có thể đại diện cho câu chuyện này. Hãy nghĩ đến sự bí ẩn của Satoshi Nakamoto, trí tuệ của Vitalik, hoặc khả năng sản phẩm của Anatoly. Mọi người sẽ bị thu hút bởi gương mặt.
Một tình tiết quen thuộc: Những câu chuyện vĩ đại thường phản ánh những tình tiết mà mọi người đã quen thuộc. Chẳng hạn như những kẻ yếu đuối phản công, những kẻ nổi loạn, cách mạng. Mã hóa hoàn toàn phù hợp với những chủ đề này. Nó chống lại ngân hàng, chống lại chế độ, ủng hộ tự do.
Cuối cùng, trong lĩnh vực mã hóa, câu chuyện không phải là một lớp phụ trên sản phẩm. Câu chuyện chính là sản phẩm.
3. Nghiên cứu trường hợp: Kể chuyện tạo ra thị trường
Bitcoin: Vàng kỹ thuật số
Năm 2020, chính bản thân Bitcoin không có sự thay đổi. Thay đổi là cách nhìn nhận của mọi người về nó. Câu chuyện chính thống đã chuyển từ "tiền mặt điểm-điểm" sang "vàng kỹ thuật số". Đột nhiên, Bitcoin được định vị như một phương tiện chống lạm phát, trở thành nơi trú ẩn trong thời đại in tiền. Điều thu hút MicroStrategy hoặc Tesla không phải là công nghệ của Bitcoin, mà là ý tưởng này.
Huyền thoại bí ẩn về Satoshi Nakamoto cũng đã đóng vai trò quan trọng. Người sáng lập biến mất này làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn hơn. Đây không chỉ là mã hóa - mà là một phong trào.
Ethereum: Máy tính toàn cầu
Khi Ethereum ra mắt, hầu như không có dApp nào khả dụng. Nhưng ý tưởng của nó - một nền tảng phi tập trung cho phép bất kỳ ai xây dựng ứng dụng không thể bị ngăn chặn - rất hấp dẫn. Câu nói "mã là luật" đã ăn sâu vào tâm trí mọi người. Thị trường không mua tình hình sử dụng thực tế, mà là tiềm năng.
Ethereum trở nên có giá trị không phải vì tình trạng hiện tại của nó, mà vì những lời hứa của nó.
Mùa hè DeFi năm 2020
Trong mùa hè DeFi, tỷ suất lợi nhuận cao đến mức khó tin. Nhưng động lực chính không phải là lãi suất hàng năm (APR), mà là câu chuyện: tài chính không cần sự cho phép, trở thành ngân hàng của chính mình, tài chính không bị giới hạn bởi ngân hàng hay biên giới quốc gia. Ý tưởng này nhanh chóng lan rộng. Hầu hết các giao thức gần như không có doanh thu, người dùng thưa thớt, và kinh tế token cũng gặp phải khuyết điểm - nhưng điều đó không quan trọng. Câu chuyện tự nó đủ mạnh để vượt lên trên thực tế.
NFT như quyền sở hữu văn hóa
Tại sao có người sẵn sàng chi hàng triệu đô la để mua một bức ảnh JPEG? Bởi vì NFT không chỉ đơn thuần là về bức ảnh - mà là về danh tính. Câu chuyện rất đơn giản và hấp dẫn: quyền sở hữu kỹ thuật số sẽ định nghĩa lại nghệ thuật, âm nhạc và địa vị. Việc sở hữu một "con khỉ chán" không phải vì tính thẩm mỹ, mà là để thể hiện danh tính.
Nội dung câu chuyện quan trọng hơn sản phẩm. Đây là lý do mà nó thành công.
2023 - 2024 năm của mã hóa AI
Một số sản phẩm với chức năng nghèo nàn, dự án có thu nhập bằng không, chỉ vì một câu nói "AI + mã hóa = tương lai" đã tăng vọt. Khái niệm AI, vốn đã nóng bỏng trong tài chính truyền thống (TradFi), giờ đây cũng đã lan truyền vào lĩnh vực mã hóa và mang lại một lượng lớn vốn đầu cơ. Tính ứng dụng không quan trọng, mà câu chuyện mới là chìa khóa.
Tên có chứa từ "đại lý" của meme mã hóa tăng vọt 10 lần. Các sáng lập viên lần lượt thêm "AI" vào lộ trình. Nhà đầu tư lạc quan về tiềm năng của nó, ngay cả khi hiện tại chỉ là nói suông.
4. Tại sao thị trường mã hóa lại dễ bị ảnh hưởng bởi những câu chuyện?
Mã hóa tiền tệ thiếu các tiêu chuẩn định giá truyền thống: không có bảng cân đối kế toán, không có tỷ lệ giá trên thu nhập, và cũng không có tài liệu quản lý. Điều này khiến lĩnh vực này đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi câu chuyện hơn là các yếu tố cơ bản.
Ngoài ra:
Đây là một thị trường chủ yếu do các nhà đầu tư nhỏ lẻ tạo ra và phát triển dựa trên sự suy đoán.
Văn hóa meme lan truyền nhanh chóng qua mạng xã hội.
Tính thanh khoản của token và niêm yết mà không cần sự cho phép.
Những yếu tố này tạo ra một môi trường hoàn hảo cho hành vi giá được điều khiển bởi câu chuyện. Ở các thị trường khác, câu chuyện chỉ là một hiện tượng kèm theo. Nhưng trong lĩnh vực mã hóa, chúng lại là động lực chính.
Giá của mã hóa tiền tệ không dựa trên hiện tại, mà dựa trên tương lai có thể có.
5. Ưu điểm: Giao dịch tường thuật
Trong thị trường được dẫn dắt bởi câu chuyện, lợi thế đến từ việc nhận diện sớm.
Những nhà giao dịch thông minh và quỹ không chỉ phân tích biểu đồ hay đọc mã. Họ chú ý đến khía cạnh xã hội: ai đang tweet, mức độ phổ biến của meme như thế nào, có sự tương tác cảm xúc hay không, và câu chuyện có chuyển từ nhóm nhỏ sang chính thống hay không?
Dưới đây là một số câu chuyện phổ biến:
Chuỗi khối mô-đun: "không gian thiết kế mới"
Solana trở thành Ethereum mới: "Nhanh, rẻ và sạch"
RWA: "Lợi nhuận và tuân thủ đồng thời"
Tài chính phi tập trung theo hình thức đại lý: "Giao thức AI suy nghĩ cho bạn"
Mỗi câu chuyện đều tuân theo cùng một vòng đời:
Lửa: Ý tưởng này xuất hiện trong cuộc trò chuyện alpha và các thảo luận ban đầu.
Lan rộng: Người có ảnh hưởng sẽ khuếch đại nó.
Cuồng nhiệt: Mọi người đều tham gia, token tăng vọt.
Ảo tưởng: Sản phẩm không được giao hàng, sự quan tâm giảm sút.
Thoát ra hoặc tiến hóa: câu chuyện hoặc là diệt vong, hoặc là chuyển đổi.
Thời điểm là rất quan trọng. Nếu bạn vào giai đoạn thứ hai và rời đi trước giai đoạn thứ tư, bạn đang đi theo xu hướng. Nếu bỏ lỡ chu kỳ, bạn chỉ có thể mang theo "gánh nặng" của câu chuyện.
6. Có thể đầu tư vào câu chuyện không?
Tất nhiên rồi. Trên thực tế, trong giai đoạn đầu của việc đầu tư vào mã hóa, câu chuyện là một trong số ít các khung hợp lý.
Robert Shiller đã đưa ra một quan điểm thuyết phục: việc bỏ qua câu chuyện là bỏ qua sức mạnh vĩ mô. Trong lĩnh vực mã hóa, điều này được phóng đại. Câu chuyện không chỉ phản ánh thị trường mà còn tạo ra thị trường.
Khi tiền mã hóa dần dần tiến gần hơn đến tài chính truyền thống, một số tiếng ồn có thể sẽ giảm bớt. Nhưng lĩnh vực này luôn thu hút các nhà đầu cơ, những người mơ mộng và những người xây dựng, những người coi trọng tầm nhìn hơn là các chỉ số.
Trong lĩnh vực mã hóa, người thành công nhất không phải lúc nào cũng là kỹ sư xuất sắc nhất, mà là người giỏi nhất trong việc đọc hiểu tâm lý thị trường.
Vì vậy, cần chú ý đến câu chuyện lâu dài, theo dõi động thái cộng đồng (CT), và quan tâm đến xu hướng mới nhất. Câu chuyện có thể không được mã hóa mà được viết ra.
Nếu mã hóa tiền tệ là một câu chuyện lớn, có lẽ những nhà giao dịch xuất sắc nhất là những người đã đọc trước vài chương.
Các bài viết liên quan: "Phiên bản mới của 'Mùa hàng giả': Tạm biệt đà tăng đồng loạt, ETF, lợi nhuận thực và việc áp dụng của tổ chức sẽ kích thích "thị trường bò chọn lọc".
Xem bản gốc
Trang này có thể chứa nội dung của bên thứ ba, được cung cấp chỉ nhằm mục đích thông tin (không phải là tuyên bố/bảo đảm) và không được coi là sự chứng thực cho quan điểm của Gate hoặc là lời khuyên về tài chính hoặc chuyên môn. Xem Tuyên bố từ chối trách nhiệm để biết chi tiết.
Thuyết kinh tế của thị trường tiền điện tử: Tầm nhìn quan trọng hơn chỉ số, cảm xúc quan trọng hơn ứng dụng
Tác giả: jawor, mã hóa KOL
Biên dịch: Felix, PANews
“Bộ não của con người vốn có khả năng kể chuyện. Và kinh tế được xây dựng trên nền tảng của các quyết định của con người.” — Robert J. Shiller (nhà kinh tế học Mỹ, người đoạt giải Nobel Kinh tế)
1. Kể chuyện như động cơ thị trường
Vào tháng 12 năm 2017, một điều kỳ lạ đã xảy ra. Những người bạn chưa bao giờ quan tâm đến thị trường mã hóa bắt đầu hỏi cách mua Bitcoin. Không phải vì họ đã đọc white paper, họ thậm chí không hiểu blockchain là gì. Họ chỉ nghe một câu chuyện: một người mà họ biết đã kiếm được số tiền thay đổi cuộc đời.
Điều này là đủ.
Trong nền kinh tế học kể chuyện mà Robert J. Shiller, người đoạt giải Nobel về kinh tế, đã đề cập, mã hóa tiền tệ là đất màu mỡ nhất: câu chuyện lây lan có ảnh hưởng đến hành vi thị trường, không kém gì hoặc thậm chí vượt qua các yếu tố vĩ mô truyền thống như lãi suất hoặc GDP.
Nhà đầu tư nhỏ đã thay đổi quy tắc trò chơi. Trong lĩnh vực tài chính truyền thống, vốn thường được lưu chuyển qua các kênh có cấu trúc: nhà quản lý quỹ, nhà phân tích, báo cáo nhà đầu tư. Còn bây giờ, vốn lưu chuyển qua meme, bài viết lan truyền và các nhóm chất lượng trên Telegram. Câu chuyện đã trở thành nền tảng mới. Và trong lĩnh vực mã hóa, điều này thể hiện rõ ràng nhất.
Khi thị trường nóng lên, câu chuyện trở thành yếu tố quan trọng trong việc phân bổ vốn. Không phải là sách trắng, không phải là bảng cân đối kế toán, mà là niềm tin.
Điểm mấu chốt là: sự biến động của thị trường mã hóa không phải do công nghệ, sự tăng trưởng người dùng hoặc doanh thu quyết định (ít nhất là trong giai đoạn đầu). Nó phụ thuộc vào niềm tin, và niềm tin được xây dựng trên những câu chuyện hấp dẫn.
2. Kể chuyện hoạt động như thế nào: Virus có vốn
Robert Shiller cho rằng, việc lan truyền câu chuyện kinh tế giống như một loại virus. Những câu chuyện mạnh mẽ nhất không nhất thiết phải là sự thật - chỉ cần có tính lây lan. Chúng gợi lên cảm xúc, cảm giác về bản sắc và tâm lý FOMO. Và trong lĩnh vực mã hóa, việc lan truyền này là ngay lập tức, toàn cầu và được khuếch đại qua các thuật toán.
Một câu chuyện điển hình thường bắt đầu bằng một ý tưởng hạt giống: Bitcoin là vàng kỹ thuật số. Ethereum là máy tính toàn cầu. DeFi là hệ thống ngân hàng mới. Những ý tưởng này đơn giản, trực quan và có sức hấp dẫn về mặt cảm xúc. Khi một câu chuyện như vậy trở nên phổ biến, nó sẽ bắt đầu định hình lại các giá trị của con người.
Một vòng đời của một câu chuyện mã hóa mạnh mẽ thường theo các giai đoạn sau:
Thường có người nói về hiệu ứng mạng trong bối cảnh kỹ thuật. Nhưng chính câu chuyện cũng có hiệu ứng mạng. Mọi người càng tin vào một câu chuyện, nó càng trở nên có thật: điều này đúng ở cấp độ xã hội, cấp độ kinh tế, và cuối cùng là ở cấp độ tài chính.
Có hai yếu tố quan trọng giúp một câu chuyện trở nên cuốn hút hơn:
Cuối cùng, trong lĩnh vực mã hóa, câu chuyện không phải là một lớp phụ trên sản phẩm. Câu chuyện chính là sản phẩm.
3. Nghiên cứu trường hợp: Kể chuyện tạo ra thị trường
Bitcoin: Vàng kỹ thuật số
Năm 2020, chính bản thân Bitcoin không có sự thay đổi. Thay đổi là cách nhìn nhận của mọi người về nó. Câu chuyện chính thống đã chuyển từ "tiền mặt điểm-điểm" sang "vàng kỹ thuật số". Đột nhiên, Bitcoin được định vị như một phương tiện chống lạm phát, trở thành nơi trú ẩn trong thời đại in tiền. Điều thu hút MicroStrategy hoặc Tesla không phải là công nghệ của Bitcoin, mà là ý tưởng này.
Huyền thoại bí ẩn về Satoshi Nakamoto cũng đã đóng vai trò quan trọng. Người sáng lập biến mất này làm cho câu chuyện trở nên hấp dẫn hơn. Đây không chỉ là mã hóa - mà là một phong trào.
Ethereum: Máy tính toàn cầu
Khi Ethereum ra mắt, hầu như không có dApp nào khả dụng. Nhưng ý tưởng của nó - một nền tảng phi tập trung cho phép bất kỳ ai xây dựng ứng dụng không thể bị ngăn chặn - rất hấp dẫn. Câu nói "mã là luật" đã ăn sâu vào tâm trí mọi người. Thị trường không mua tình hình sử dụng thực tế, mà là tiềm năng.
Ethereum trở nên có giá trị không phải vì tình trạng hiện tại của nó, mà vì những lời hứa của nó.
Mùa hè DeFi năm 2020
Trong mùa hè DeFi, tỷ suất lợi nhuận cao đến mức khó tin. Nhưng động lực chính không phải là lãi suất hàng năm (APR), mà là câu chuyện: tài chính không cần sự cho phép, trở thành ngân hàng của chính mình, tài chính không bị giới hạn bởi ngân hàng hay biên giới quốc gia. Ý tưởng này nhanh chóng lan rộng. Hầu hết các giao thức gần như không có doanh thu, người dùng thưa thớt, và kinh tế token cũng gặp phải khuyết điểm - nhưng điều đó không quan trọng. Câu chuyện tự nó đủ mạnh để vượt lên trên thực tế.
NFT như quyền sở hữu văn hóa
Tại sao có người sẵn sàng chi hàng triệu đô la để mua một bức ảnh JPEG? Bởi vì NFT không chỉ đơn thuần là về bức ảnh - mà là về danh tính. Câu chuyện rất đơn giản và hấp dẫn: quyền sở hữu kỹ thuật số sẽ định nghĩa lại nghệ thuật, âm nhạc và địa vị. Việc sở hữu một "con khỉ chán" không phải vì tính thẩm mỹ, mà là để thể hiện danh tính.
Nội dung câu chuyện quan trọng hơn sản phẩm. Đây là lý do mà nó thành công.
2023 - 2024 năm của mã hóa AI
Một số sản phẩm với chức năng nghèo nàn, dự án có thu nhập bằng không, chỉ vì một câu nói "AI + mã hóa = tương lai" đã tăng vọt. Khái niệm AI, vốn đã nóng bỏng trong tài chính truyền thống (TradFi), giờ đây cũng đã lan truyền vào lĩnh vực mã hóa và mang lại một lượng lớn vốn đầu cơ. Tính ứng dụng không quan trọng, mà câu chuyện mới là chìa khóa.
Tên có chứa từ "đại lý" của meme mã hóa tăng vọt 10 lần. Các sáng lập viên lần lượt thêm "AI" vào lộ trình. Nhà đầu tư lạc quan về tiềm năng của nó, ngay cả khi hiện tại chỉ là nói suông.
4. Tại sao thị trường mã hóa lại dễ bị ảnh hưởng bởi những câu chuyện?
Mã hóa tiền tệ thiếu các tiêu chuẩn định giá truyền thống: không có bảng cân đối kế toán, không có tỷ lệ giá trên thu nhập, và cũng không có tài liệu quản lý. Điều này khiến lĩnh vực này đặc biệt dễ bị ảnh hưởng bởi câu chuyện hơn là các yếu tố cơ bản.
Ngoài ra:
Những yếu tố này tạo ra một môi trường hoàn hảo cho hành vi giá được điều khiển bởi câu chuyện. Ở các thị trường khác, câu chuyện chỉ là một hiện tượng kèm theo. Nhưng trong lĩnh vực mã hóa, chúng lại là động lực chính.
Giá của mã hóa tiền tệ không dựa trên hiện tại, mà dựa trên tương lai có thể có.
5. Ưu điểm: Giao dịch tường thuật
Trong thị trường được dẫn dắt bởi câu chuyện, lợi thế đến từ việc nhận diện sớm.
Những nhà giao dịch thông minh và quỹ không chỉ phân tích biểu đồ hay đọc mã. Họ chú ý đến khía cạnh xã hội: ai đang tweet, mức độ phổ biến của meme như thế nào, có sự tương tác cảm xúc hay không, và câu chuyện có chuyển từ nhóm nhỏ sang chính thống hay không?
Dưới đây là một số câu chuyện phổ biến:
Mỗi câu chuyện đều tuân theo cùng một vòng đời:
Thời điểm là rất quan trọng. Nếu bạn vào giai đoạn thứ hai và rời đi trước giai đoạn thứ tư, bạn đang đi theo xu hướng. Nếu bỏ lỡ chu kỳ, bạn chỉ có thể mang theo "gánh nặng" của câu chuyện.
6. Có thể đầu tư vào câu chuyện không?
Tất nhiên rồi. Trên thực tế, trong giai đoạn đầu của việc đầu tư vào mã hóa, câu chuyện là một trong số ít các khung hợp lý.
Robert Shiller đã đưa ra một quan điểm thuyết phục: việc bỏ qua câu chuyện là bỏ qua sức mạnh vĩ mô. Trong lĩnh vực mã hóa, điều này được phóng đại. Câu chuyện không chỉ phản ánh thị trường mà còn tạo ra thị trường.
Khi tiền mã hóa dần dần tiến gần hơn đến tài chính truyền thống, một số tiếng ồn có thể sẽ giảm bớt. Nhưng lĩnh vực này luôn thu hút các nhà đầu cơ, những người mơ mộng và những người xây dựng, những người coi trọng tầm nhìn hơn là các chỉ số.
Trong lĩnh vực mã hóa, người thành công nhất không phải lúc nào cũng là kỹ sư xuất sắc nhất, mà là người giỏi nhất trong việc đọc hiểu tâm lý thị trường.
Vì vậy, cần chú ý đến câu chuyện lâu dài, theo dõi động thái cộng đồng (CT), và quan tâm đến xu hướng mới nhất. Câu chuyện có thể không được mã hóa mà được viết ra.
Nếu mã hóa tiền tệ là một câu chuyện lớn, có lẽ những nhà giao dịch xuất sắc nhất là những người đã đọc trước vài chương.
Các bài viết liên quan: "Phiên bản mới của 'Mùa hàng giả': Tạm biệt đà tăng đồng loạt, ETF, lợi nhuận thực và việc áp dụng của tổ chức sẽ kích thích "thị trường bò chọn lọc".